2020 Mart’ta pandeminin başlangıcından itibaren büyüme oranındaki dramatik düşüşün önüne geçmek için yılın ikinci yarısından itibaren gevşeyen para politikası kredi talebini körükledi. Ardından para politikası sıkılaştırıldı ama bu politika ile TL’deki değer kaybının önüne geçilemediği gibi enflasyonla mücadelede de yol alınamadı.
Pandeminin ilk gününden günümüze kadar TL’nin $ karşısında değer kaybı %40’ın üzerine çıktı. Menkul kıymetler ve diğer varlık fiyatlarının beklenenin üzerinde “şişme”sinin eşlik ettiği bu ortamda konuta talep arttı. Ek olarak TL’deki değer kaybı, yabancıya elindeki döviz ile zenginleşme olanağı sağladı ve onlar için sadece bir değil, birden fazla konut alma seçeneği de doğmuş oldu.
Yabancılar, Türkiye’de konut ediniminde giderek daha fazla ön plana çıkıyor:
- Son üç yıldır her yıl ortalama 40 bin civarında konut satın aldılar.
- 2021 yılının ilk altı ayında satın aldıkları konut sayısı 20 bini geçti.
- Haziran 2020’de yabancılar tarafından alınan konut sayısı 1.679’dan, Haziran 2021’de %185 artışla 4.826’ya yükseldi.
Körfez sermayesinin Türkiye emlak piyasasına ilgisi büyük:
- En fazla konut alan yabancılar arasında ilk sıralarda İran ve Iraklılar yer alıyor. Hatta Iraklıların Türkiye’de konuta olan ilgisi son iki ayda İranlıları geçti.
- İranlılar geçen yıl Haziran ayında 398 konut alırken bu yıl 683, Iraklılar ise geçen yıl Haziran’da 257 konut alırken bu yıl Haziran’da 773 konut aldılar. İran uyruklular bu yıl Ocak-Haziran döneminde toplam 3.070 konut alırken Irak uyruklular 3.019 konut satın aldı.
- Bu yıl Ocak-Haziran arasında konut alan yabancılar arasında üçüncü sırada 1.759 konutla Ruslar ve dördüncü sırada 1.277 konutla Afganlılar yer alıyor. Lübnan, Kuveyt ve Filistinlilerin de konut talebi son aylarda önemli düzeyde artış gösterdi.
Yabancılar en çok İstanbul ve Antalya’daki konutlara ilgi gösteriyor:
- İstanbul’da Haziran 2020’de yabancıların aldığı konut sayısı 730 iken, bir yılın sonunda aldıkları konut sayısı 2.257’ye çıktı.
- Aynı şekilde Antalya’da da yabancıların aldığı konut sayısı Haziran 2020’de 277 iken, Haziran 2021’de 906’ya ulaştı.
- Yabancıların özellikle İstanbul’daki konutlara olan talebi ve konut fiyatları arasında korelasyon da mevcut. Örneğin pandemi başladığında İstanbul’da konut m2 birim fiyatı 5.223 TL iken Mart 2021’de %25 artışla 6.521 TL’ye ulaştı.
Türkiye’de yabancıların emlak piyasasında artan konut talebinin dinamikleri ile ilgili bazı yasal düzenlemeleri hatırlamakta fayda var. Öncelikle yabancılar, bedeli 250.000 $ ya da karşılığı döviz veya karşılığı TL tutarında gayrimenkulün tapu devrinin yapılmış olmasıyla Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı alabiliyorlar. Ayrıca vatandaşlık edinme amacıyla gayrimenkul satışında KDV istisnası var. Ancak biz Türk’ler için böyle bir istisna geçerli değil. Görüldüğü üzere özellikle Körfez sermayesi, Türkiye’de Türk’lerin alım gücünün yetmediği konutlara büyük ilgi göstermeye devam ediyor.
Not: Bu yazının bir bölümü, 21 Temmuz 2021 tarihli Sözcü Gazetesi’nde yayınlandı.
Prof.Dr. Binhan Elif YILMAZ
31.7.2021
